فهرست مطالب
بارنامه چیست؟
بارنامه سندی است که توسط شرکت حمل و نقل برای فرستنده کالا صادر می‌شود و حاوی اطلاعات مربوط به بار، مانند نوع، مقدار، مبدأ، مقصد، گیرنده و فرستنده و همچنین شرایط حمل و نقل آن است. به عبارتی دیگر، بارنامه رسیدی است که در ازای دریافت کالا از سوی فرستنده صادر می‌گردد و در واقع یک قرارداد بین صاحب کالا و شرکت حمل و نقل محسوب می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مستندات حمل و نقل بین‌المللی و بازرگانی و اهمیت آنها در فرآیندهای تجاری، به صفحه مربوطه مراجعه کنید.
چه اطلاعاتی در بارنامه درج می شود؟
- مشخصات فرستنده و گیرنده کالا
- مشخصات بار (نوع، وزن، تعداد، ارزش)
- مبدأ و مقصد حمل و نقل
- شرایط حمل و نقل (زمینی، دریایی، هوایی)
- تاریخ صدور بارنامه
- هزینه حمل و نقل
- اطلاعات مربوط به بیمه (در صورت وجود)
- امضا و مهر شرکت حمل و نقل
- بارنامه زمینی: برای حمل و نقل کالا با استفاده از وسایل نقلیه زمینی مانند کامیون و تریلر استفاده می شود.
- بارنامه دریایی: برای حمل و نقل کالا با کشتی استفاده می شود.
- بارنامه هوایی: برای حمل و نقل کالا با هواپیما استفاده می شود.
- بارنامه چند وجهی: برای حمل و نقل کالا با استفاده از چندین وسیله نقلیه مختلف استفاده می شود.
اهمیت بارنامه:
بارنامه از اهمیت زیادی در حمل و نقل کالا برخوردار است. این سند به عنوان یک مدرک معتبر برای اثبات مالکیت کالا، شرایط حمل و نقل و همچنین پیگیری محموله در صورت بروز مشکل عمل می کند.
مزایای استفاده از بارنامه:
- ارائه یک سند معتبر برای اثبات مالکیت کالا و شرایط حمل و نقل
- امکان پیگیری محموله در صورت بروز مشکل
- تسهیل در انجام امور مربوط به بیمه کالا
- ارائه مرجعی برای حل و فصل اختلافات احتمالی بین فرستنده، گیرنده و شرکت حمل و نقل
ویژگی های یک بارنامه معتبر چیست؟
1-بارنامه باید در نسخ کامل صادر شود و جهت جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی تمامی نسخ به بانک تحویل داده می شود. تعداد نسخه های اصلی بارنامه را فرستنده تعیین می کند. تعداد نسخه های اصلی صادر شده بایستی در متن سند قید شده باشد و تمام نسخ آن باید همسان باشند. گاهی بیش از یک نسخه اصلی از بارنامه صادر می شود که بایستی همگی مهر اصلی را داشته باشند و نسخ غیراصلی باید به مهر رونوشت ممهور باشد.
وقتی که دارنده بارنامه تمامی نسخ اصلی را در دست دارد به این معنی است که یک ست بارنامه کامل را دارد. دلیل صدور بیش از یک نسخه اصلی این است که اگر یک نسخه مفقود شود گیرنده (ذی نفع) نسخه اصلی دیگری داشته باشد. به همین منظور بارنامه های اصلی را با پست های مختلف و متوالی ارسال میدارند، و البته نه همه را در یک مرحله. برای این کار قسمت ها باید در متن بارنامه مشخص شده باشد که چند نسخه اصلی صادر شده است.
مثلاً ان را به صورت 3/3 نشان می دهند و به این معنی است که تعداد نسخ اصلی سه برگ است. به هنگام ارسال آن ها در مرحله اول که یک نسخه فرستاده می شود روی نامه پست بایستی قید شود که 1/3 یکی از سه نسخه و یا در مرحله بعد 2/3. با ارایه و تسلیم اولین نسخه بارنامه بقیه نسخ از درجه اعتبار ساقط می گردند.
در قوانین انگیلیسی ماده ای است که در ذیل بارنامه ها درج می گردد و نشان دهنده همین نکته است: ONE OF WHICH BEING ACCOMPLISHED THE OTHERS TO STAND VOID به عبارت دیگر با استرداد یک نسخه اصلی بارنامه به شرکت کشتیرانی، مالک کالا عملیات حمل را انجام یافته تلقی کرده و بار را دریافت می کند.
2-بارنامه باید بدون قید و شرط باشد. بارنامه سندی است که برآن یادداشتی مبنی بر معیوب بودن کالا یا بسته بندی آن در زمان تحویل به حمل کننده درج نشده باشد. در صورت معیوب بودن کالا یا بسته بندی آن در زمان تحویل به حمل کننده، کاپیتان کشتی یا نماینده وی عبارت خاصی مبنی بر معیوب بودن کالا می نویسد که باعث مخدوش شدن بارنامه می گردد.
هم چنین لازم نیست که در بارنامه کلمه بدون قید ذکر شده باشد تا نشان دهد که مشکلی در مورد کالا به هنگام بارگیری ملاحظه نشده است. درمورد بارنامه هایی که با جمله دریافت برای حمل مشخص می شوند، اوضاع متفاوت است. این نوع بارنامه به معنی این است که کالا در حال حمل نبوده و اطمینان لازم را به همراه ندارد. از این بارنامه در مواقعی استفاده می شود که تاریخ تحویل کالا حایز اهمیت و موردنظر باشد. بعد از بارگیری کالا بر روی کشتی این بارنامه را می توان با درج جمله “عملاً در تاریخ….. بارگیری شده است” تکمیل نمود.
3-بارنامه حاکی از بارگیری کالا بر روی وسیله حمل باشد مگر آن که در شرایط اعتبار صراحتاً شرط دیگری قید شده باشد، اصطلاحاً به بارنامه که دال بر قرارگیری کالا در کشتی دارد بارنامه “روی وسیله” گفته می شود و نشان گر این است بار حتماً توسط این کشتی حمل می شود و از این طریق به بانک و طرفین معامله این اطمینان را می دهد.
در اعتبارات اسنادی غالباً شرط «کالا روی وسیله» گنجانیده می شود زیرا فقط به استناد چنین سندی می توان اطمینان یافت که کالا بارگیری شده و در حال حمل است.
بارنامه های خطوط کشتیرانی غالباً از قبل با عبارت حمل روی وسیله چاپ شده اند و در نتیجه از لحاظ تطبیق با متن اعتبار مشکلی پیش نمی آید. اما بعضی از بارنامه ها فقط کلمه حمل شده را دارند که از لحاظ بانک ها که در پی تطبیق کلمه به کلمه متن اعتبار هستند مشکل ایجاد می کند و بانک ها می خواهند که عبارت روی وسیله حمل به کلمه قبلی اضافه شود.
4-بارنامه معمولاً به حواله کرد صادر می شود، در صورتی که از روش پرداخت اعتبار اسنادی استفاده شود بارنامه عموماً به حواله کرد بانک گشاینده اعتبار صادر می شود.
باید دقت نمود که شرط قابل معامله بودن بارنامه این است که باید به حواله کرد (با قید نام، گیرنده یا بانک) صادر شده باشد. عبارت به حواله کرد غالباً در متن بارنامه چاپ شده است.
5-نحوه پرداخت کرایه حمل در بارنامه که معمولاً به صورت پیش کرایه یا پس کرایه می باشد و طبق قرارداد حمل و توافق مابین طرفین باید در بارنامه درج گردد.
در بارنامه کلیه شرایط حمل و همچنین مشخصات بار از قبیل وزن و حجم و نوع کالا و تعداد بسته ها و نیز نام بندر مبدأ بارگیری و بندر مقصد و نام کشتی به علاوه تاریخ حمل قید می گردد. درصورتی که کرایه حمل در مبدأ پرداخت شده باشد عبارت کرایه پرداخت شده و در حالتی که کرایه حمل در مقصد پرداخت گردد عبارت کرایه قابل پرداخت در مقصد در بارنامه ذکر می گردد.
6-درصورت استفاده از اعتبار اسنادی تاریخ صدور بارنامه و سایر اسناد حمل باید پس از تاریخ گشایش و ابلاغ اعتبار و یا تاریخ ثبت سفارش باشد، مگر آنکه توافق دیگری بین خریدار و فروشنده صورت گرفته باشد. هم چنین طبق مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی حداکثر مهلت ارایه بارنامه به بانک از تاریخ صدور یا حمل کالا عموماً بیست و یک روز است
نحوه صدور بارنامه:
برای صدور بارنامه، فرستنده کالا باید با شرکت حمل و نقل مورد نظر خود تماس گرفته و درخواست صدور بارنامه دهد. سپس، فرستنده باید اطلاعات مربوط به بار را به شرکت حمل و نقل ارائه دهد تا بارنامه صادر شود.
موارد مهم هنگام صدور بارنامه:
- از صحت و کامل بودن اطلاعات درج شده در بارنامه اطمینان حاصل کنید.
- قبل از امضای بارنامه، شرایط حمل و نقل را به دقت مطالعه کنید.
- یک نسخه از بارنامه را برای خودتان نگه دارید.
چگونه یک بارنامه معتبر تهیه کنیم؟
تهیه یک بارنامه معتبر، گامی حیاتی در فرآیند حمل و نقل کالا است. این سند نه تنها به عنوان مدرکی برای اثبات حمل کالا استفاده می‌شود، بلکه حاوی اطلاعات مهمی درباره کالا، فرستنده، گیرنده و شرایط حمل و نقل است. در ادامه به مراحل تهیه یک بارنامه معتبر و نکات مهم آن می‌پردازیم:
مراحل تهیه بارنامه معتبر
- تعیین نوع بارنامه: ابتدا باید نوع بارنامه را مشخص کنید. این نوع بسته به نوع حمل و نقل (دریایی، هوایی، زمینی و ...) متفاوت خواهد بود.
- جمع‌آوری اطلاعات دقیق: اطلاعات دقیق کالا، از جمله نوع کالا، وزن، حجم، تعداد بسته‌ها، ارزش کالا و کد تعرفه گمرکی را جمع‌آوری کنید.
- تعیین مبدا و مقصد: مبدا و مقصد دقیق کالا را مشخص کنید.
- انتخاب شرکت حمل و نقل: شرکتی را انتخاب کنید که دارای مجوزهای لازم برای حمل و نقل کالا باشد.
- تکمیل فرم بارنامه: فرم بارنامه را به صورت کامل و دقیق تکمیل کنید. تمامی اطلاعات باید به صورت خوانا و واضح درج شوند.
- بررسی مجدد اطلاعات: قبل از امضا، تمام اطلاعات وارد شده در بارنامه را به دقت بررسی کنید.
- امضای بارنامه: بارنامه توسط فرستنده و نماینده شرکت حمل و نقل امضا می‌شود.
نکات مهم در تهیه بارنامه
- دقت در وارد کردن اطلاعات: هرگونه اشتباه در وارد کردن اطلاعات می‌تواند منجر به مشکلات جدی در فرآیند حمل و نقل شود.
- استفاده از اصطلاحات استاندارد: از اصطلاحات استاندارد و بین‌المللی در تکمیل بارنامه استفاده کنید.
- توجه به شرایط ویژه: اگر کالا دارای شرایط ویژه مانند مواد خطرناک یا کالاهای حساس باشد، باید این شرایط را در بارنامه قید کنید.
- تعیین مسئولیت‌ها: مسئولیت‌های طرفین معامله (فرستنده و شرکت حمل و نقل) باید به وضوح در بارنامه مشخص شود.
- توجه به بیمه: اگر کالا بیمه شده است، اطلاعات مربوط به بیمه نامه باید در بارنامه قید شود.
- نگهداری نسخه‌های مختلف: چندین نسخه از بارنامه تهیه کنید و یک نسخه را نزد خود نگه دارید.
اهمیت بارنامه معتبر
- اثبات حمل کالا: بارنامه به عنوان مدرکی برای اثبات حمل کالا استفاده می‌شود.
- تعیین مسئولیت‌ها: مسئولیت‌های طرفین معامله را مشخص می‌کند.
- اساس مطالبات: در صورت بروز هرگونه مشکل در حین حمل و نقل، بارنامه اساس مطالبات طرفین خواهد بود.
- تسهیل تشریفات گمرکی: بارنامه یکی از اسناد مورد نیاز برای انجام تشریفات گمرکی است.
مواردی که میتوانند باعث باطل شدن بارنامه شوند
ارنامه سندی بسیار مهم در تجارت بین‌المللی است و هرگونه تغییر یا اشتباه در آن می‌تواند عواقب جدی در پی داشته باشد. در برخی موارد، بارنامه ممکن است به طور کامل باطل شود. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مواردی که میتوانند باعث باطل شدن بارنامه شوند اشاره می‌کنیم:
دلایل باطل شدن بارنامه
- تغییر در اطلاعات اصلی کالا: هرگونه تغییر در اطلاعات اساسی کالا مانند نوع کالا، وزن، تعداد بسته‌ها یا ارزش کالا پس از صدور بارنامه می‌تواند منجر به باطل شدن آن شود.
- تغییر در مقصد نهایی: تغییر در مقصد نهایی کالا بدون اطلاع شرکت حمل و نقل و صدور بارنامه جدید می‌تواند باعث باطل شدن بارنامه قبلی شود.
- تخلف از قوانین و مقررات: تخلف از قوانین و مقررات گمرکی، حمل و نقل یا سایر قوانین مرتبط با تجارت بین‌المللی می‌تواند منجر به باطل شدن بارنامه شود.
- عدم پرداخت هزینه‌های حمل و نقل: عدم پرداخت هزینه‌های حمل و نقل در موعد مقرر می‌تواند باعث باطل شدن بارنامه شود.
- خسارت جدی به کالا: در صورتی که کالا قبل از رسیدن به مقصد به طور کامل از بین برود یا خسارت جدی ببیند، ممکن است بارنامه باطل شود.
- تقلب در اطلاعات بارنامه: هرگونه تقلب در اطلاعات وارد شده در بارنامه، مانند اعلام نادرست ارزش کالا یا نوع کالا، می‌تواند منجر به باطل شدن بارنامه شود.
- عدم رعایت شرایط مندرج در بارنامه: عدم رعایت شرایط مندرج در بارنامه توسط هر یک از طرفین معامله می‌تواند به عنوان تخلف تلقی شود و منجر به باطل شدن بارنامه شود.
- صدور چندین بارنامه برای یک محموله: صدور چندین بارنامه برای یک محموله واحد می‌تواند باعث ابطال تمام بارنامه‌ها شود.
- تغییر در مالکیت کالا: در برخی موارد، تغییر در مالکیت کالا در طول مسیر حمل و نقل می‌تواند منجر به صدور بارنامه جدید شود.
عواقب باطل شدن بارنامه
باطل شدن بارنامه می‌تواند عواقب جدی در پی داشته باشد، از جمله:
- تاخیر در ترخیص کالا: عدم وجود بارنامه معتبر می‌تواند باعث تأخیر در ترخیص کالا در گمرک شود.
- جریمه‌های گمرکی: ممکن است جریمه‌های گمرکی برای واردکننده اعمال شود.
- اختلاف بین طرفین معامله: باطل شدن بارنامه می‌تواند منجر به اختلاف بین فرستنده، گیرنده و شرکت حمل و نقل شود.
- مشکلات در دریافت خسارت: در صورت بروز خسارت به کالا، در صورت باطل بودن بارنامه، امکان دریافت خسارت از شرکت حمل و نقل بسیار دشوار خواهد بود.
پیشگیری از باطل شدن بارنامه
- اطلاعات دقیق و صحیح را در بارنامه وارد کنید.
- قبل از امضای بارنامه، تمام اطلاعات را به دقت بررسی کنید.
- در صورت هرگونه تغییر در اطلاعات، بلافاصله شرکت حمل و نقل را مطلع کنید.
- قوانین و مقررات مربوط به حمل و نقل را رعایت کنید.
- یک نسخه از بارنامه را نزد خود نگه دارید.
